Próby wątrobowe – jakie badania? jak się przygotować? kiedy wykonać?
Wątroba to największy z naszych organów waży 1,5 kilograma. Żaden inny narząd nie pełni tyle funkcji, co wątroba, łącznie jest to ponad 500 różnorodnych funkcji. Do najważniejszych z nich należą : gromadzenie zapasów glukozy, usuwanie nadmiaru toksyn, produkcja żółci niezbędna do trawienia i wchłanianie tłuszczy. Choroby wątroby przebiegają bezobjawowo. Paradoksalnie, prawie 90% przypadków chorób wątroby przebiega bez specyficznych objawów, dlatego aby je wykryć trzeba się regularnie badać. Do głównych objawów zgłaszanych przez pacjentów należą :
ból zlokalizowany w prawej okolicy podżebrowej, pojawiający się po spożyciu posiłku bogatego w tłuszcze,
żółtawe zabarwienie twardówek oczu,
powiększenie obwodu brzucha,
uogólniony świąd skóry,
spadek masy ciała mimo braku diety,
spadek apetytu,
oddawanie moczu i stolca o odmiennym zabarwieniu
nadmierna męczliwość,
obniżenie odporności,
Aminotransferaza alaninowa ( ALT ) i Aminotransferaza asparaginianowa ( AST )
Aktywność enzymu AlAT często oznacza się wraz z enzymem AST w celu oceny stopnia uszkodzenia wątroby w wyniku spożycia toksycznych dawek alkoholu, zatrucia lekami, zatrucia grzybami oraz w ogólnej ocenie funkcjonowania wątroby. W ciężkim uszkodzeniu wątroby wzrost tych dwóch enzymów może nawet przekraczać ponad 100-krotnie wartości prawidłowe, dzieje się tak w przypadkach ostrego wirusowego zapalenia wątroby, toksycznych działań leków ). Przewlekłe przetrwałe zapalenie wątroby i marskość wątroby powodują nieznaczny wzrost aktywności AlAT, natomiast przewlekłe agresywne zapalenie wątroby związane jest z 4-10 krotnym podwyższeniem poziomu aminotransferaz. Oznaczenie tych dwóch parametrów stanowi ważny element diagnostyki laboratoryjnej.
Fosfataza zasadowa ( ALP )
Wzrost produkcji fosfatazy wskazuje na schorzenia wątroby i cholestazę, czyli zastój żółci w drogach żółciowych. Oznaczenie aktywności fosfatazy zasadowej w osoczu zalecane jest jeżeli obserwuje się choroby czy objawy, takie jak żółtaczka i świąd skóry, zmiana barwy moczu i kału, zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy, utratę apetytu i mdłości. Kobiety będące w ciąży powinny zgłosić ten fakt personelowi laboratorium i lekarzowi. Ze względu na to, że łożysko produkuje ALP, wyniki uzyskane przez kobiety ciężarne mogą być wyższe niż zakres referencyjny.
Bilirubina całkowita
jest barwnikiem żółciowym, który powstaje w wyniku rozpadu hemu. Za pomocą badania można zdiagnozować wiele chorób układu pokarmowego. Podwyższony poziom bilirubiny całkowitej związany jest z uszkodzeniem wątroby czy trzustki. Zatrucia lekami, grzybami, narkotykami lub przyczyną mogą być kamienie żółciowe.
GGTP
Podwyższone wartości GGTP są silnie związane ze zmianami enzymu ALP. Wzrost poza normy obserwuje się w ostrych i przewlekłych chorobach wątroby, dróg żółciowych, trzustki, zwłaszcza przy zastojach w drogach żółciowych.
Pakiet prób wątrobowych zalecany jest pacjentom u których podejrzewa się :
choroby miąższu wątroby,
zapalenie wątroby
zastój żółci czyli cholestazę,
uzależnienia od alkoholu,
nowotwory,
Przygotowanie do badania
Należy pamiętać że badanie prób wątrobowych, wykonuje się na czczo. Oznacza to, że na 8-12 godzin przed badaniem trzeba powstrzymać się od spożywania jakichkolwiek pokarmów. Należy zrezygnować z kawy, herbaty czy soków. Zalecane jest pice wody niegazowanej. Nie wolno rzuć gumy ani palić papierosów. Aby wynik był wiarygodny na tydzień przed badaniem warto wyeliminować spożywanie alkoholu oraz produktów ciężkostrawnych.