Osteoporoza jest układową chorobą tkanki kostnej, określaną coraz częściej jako choroba cywilizacyjna XXI-wieku. Nie ma żadnych charakterystycznych objawów. Gdy sieć kolagenowa staje się nieregularna, zawartość związków wapnia maleje, oznacza to spadek masy kostnej i rozwój osteoporozy. Kości stają się kruche, lekkie, porowate i obniża się gęstość tkanki kostnej, co za tym idzie obniża się wytrzymałość na czynniki zewnętrzne. W przebiegu tej choroby zwiększa się podatność na złamania. Najczęstsze i najwcześniejsze są złamania kręgów ( złamania kompresyjne ). Inna groźną konsekwencją osteoporozy jest złamanie bliższego końca kości udowej. Do urazów najczęściej dochodzi z powodu niewielkich urazów, upadków z wysokości własnego ciała np. upadek z łóżka kończy się złamaniem.
Wiele czynników wpływa na rozwój Osteoporozy.
Osteoporoza dotyczy przede wszystkim kobiet w wieku postmenopauzalnym, co nie oznacza że nie dotyka również mężczyzn. Wyróżnia się różne typy osteoporozy.
Podstawą rozpoznania choroby jest badanie gęstości kości ( densytometria ). Jeżeli wynik densytometri będzie nieprawidłowy, lekarz może zlecić dodatkowe analizy. Do badań laboratoryjnych należą :
Wapń jest pierwiastkiem występującym w największej ilości w organizmie człowieka. 99% wapnia zawarte jest w kośćcu człowieka. Dzienne zapotrzebowanie na wapń wynosi około 25 mmol/dobę. Prawidłowe stężenie wapnia w osoczu zależy od wielu czynników : diety i regulacji hormonalnej.
Fosfataza uczestniczy w procesie mineralizacji kości. Dzięki zdolności wiązania kolagenu, czyli głównego białka macierzy kostnej. W osoczu ludzi zdrowych występują 3 formy : wątrobowa, kostna i jelitowa. U kobiet ciężarnych następuje fizjologiczny wzrost ALP. Podwyższony wynik można zaobserwować również w przypadku rosnących dzieci, u kobiet w okresie menstruacji, u osób zażywających tabletki antykoncepcyjne. W pierwotnych chorobach takich jak osteoporoza również następuje wzrost ALP.
Dzienne zapotrzebowanie organizmu na fosfor, pozyskiwanego z mięsa i jarzyn to 1400 mg. Tkanka kostna jest magazynem fosforanów, których uwalnianie z lub wiązanie do kości podlega mechanizmom regulacyjnym podporządkowanym gospodarce wapniowej. Głównym narządem przyswajania fosforu są nerki.
PTH jest hormonem regulującym stężenia wapnia i fosforanów we krwi przez działanie na nerki, przewód pokarmowy i kości. Działa na tkanki obwodowe poprzez swoisty receptor, który jest obecny w kościach, nerkach, komórkach hematopoetycznych i mózgu. Wpływ PTH na obrót kostny polega na stymulacji zarówno kościotworzenia, jak i resorpcji kostnej co w warunkach fizjologii pozwala na utrzymanie prawidłowego bilansu kostnego. Skutkiem działania parathormonu na kość jest szybkie uwalnianie wapnia do krwi.
Występująca we krwi witamina D pochodzi głównie z produkcji skórnej, ale pewna jej część może pochodzić z pokarmów. Oleje rybie i pokarmy pochodzenia zwierzęcego są źródłem witaminy D z pokarmów. Docelowymi narządami działania witaminy D w regulacji gospodarki wapniowej są przewód pokarmowy, kości, nerki i przytarczyce. Podstawową rolą witaminy jest zwiększanie puli wapnia w organizmie w wyniku wzrostu jelitowej absorpcji wapnia i fosforanów. Witamina D zwiększa przenikanie wapnia do krwi i reguluje transport fosforanów. W tkankce kostnej witamina D jest niezbędna do prawidłowej mineralizacji dzięki utrzymaniu odpowiednich stężeń wapnia i fosforanów we krwi. Najważniejszą biologiczną funkcją witaminy D jest zwiększenie ilości wapnia w organizmie ( zapewnienie jego właściwych zapasów ), poprzez wzrost jego wchłaniania w przewodzie pokarmowym, wpływ na mineralizację kości.
Regularne badania umożliwiają wczesne wykrycie nieprawidłowości i stanów chorobowych oraz pozwalają na szybkie podjęcie skutecznego leczenia.