Marker nowotworowy CA 15-3

Rak piersi należy do najczęstszych nowotworów złośliwych u kobiet i od wielu lat obserwuje się tendencję do wzrostu liczby nowych zachorowań. W Polsce zachorowalność na raka piersi od 1975 r. do 2000r. wzrosła prawie dwukrotnie, jednak umieralność z powodu tego nowotworu stopniowo maleje. Ze względu na dużą skłonność do rozwoju przerzutów odległych rak piersi uznawany jest za chorobę przewlekłą.

DIAGNOSTYKA

Diagnostyka raka piersi opiera się, poza badaniem przedmiotowym, na badaniach:

• mamograficznych i ultrasonograficznych, 
• mikroskopowych materiału komórkowego pobranego podczas biopsji grubo- lub cienko-igłowej,
• badaniach diagnostycznych.

Antygen nowotworowy  CA 15-3  ( episialin ), występuje zarówno w prawidłowych komórkach nabłonkowych gruczołu, jak i w komórkach raka piersi, z których może być w znacznych ilościach uwalniany do krążenia. U kobiet w III trymestrze ciąży stężenie antygenu wzrasta blisko dwukrotnie. Częstość podwyższonych stężeń markera wykazuje wyraźną zależność od zaawansowania, u 30-40 % chorych na raka piersi bez przerzutów i u około 70% chorych z przerzutami. Podwyższone stężenie  CA 15-3 spotyka się również u pewnego odsetka chorych z nowotworami o innej lokalizacji m.in. w raku jajnika, szyji macicy, endometrium, niedrobnokomórkowym raku płuca, a także u około 10% chorych z marskością i zapaleniem wątroby, niezłośliwymi zmianami w gruczole mlecznym, jajnikach, przewodzie pokarmowym czy płucach. Niektórzy zalecają wykonywanie u chorych na raka piersi oznaczenia  CA 15-3 wraz z CEA w celu dokładniejszej diagnostyki. Antygen karcynoembrionalny CEA był pierwszym markerem nowtworowym, którego użyteczność diagnostyczną weryfikowano u chorych na raka piersi. Czułość diagnostyczna oznaczeń tego markera kształtuje się w granicach 9-23%, a podwyższone stężenie obserwowane są głównie w zaawansowanych stadiach choroby. Częściej podwyższone stężenia CEA obserwowane są u chorych z przerzutami do wątroby i kości, rzadziej z przerzutami do tkanek miękkich czy skóry. Jednakże to marker  CA 15-3 jest najczęściej stosowanym badaniem diagnostycznym. W monitorowaniu leczenia uzupełniającego proponuje się korzystać z oznaczeń  CA 15-3 i CEA . Uważa się, że wyniki  CA 15-3 u chorych na raka piersi mają wartość prognostyczną. Badania wskazują że czułość diagnostyczna przy zastosowania obydwóch markerów wzrasta do 87%.