Kortyzol i stres
cichy duet, który rządzi Twoim zdrowiem. Dlaczego warto badać poziom kortyzolu?
Stres – choroba cywilizacyjna XXI wieku
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), stres został uznany za jedno z największych zagrożeń zdrowotnych XXI wieku. W Polsce, jak wynika z badań Instytutu Psychiatrii i Neurologii, nawet 80% dorosłych Polaków odczuwa stres codziennie lub kilka razy w tygodniu. Aż 1/4 Polaków ocenia swój poziom stresu jako wysoki lub bardzo wysoki. Co gorsza – wielu z nas ignoruje objawy stresu, nie zdając sobie sprawy z tego, że jego długotrwała obecność może prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych.
Jednym z głównych hormonów, który bierze udział w reakcji stresowej, jest kortyzol – potocznie nazywany „hormonem stresu”. Jego rola w organizmie jest znacznie szersza niż się powszechnie wydaje, a jego zaburzenia mogą mieć poważne konsekwencje. Dlaczego warto go regularnie badać? Sprawdź, co mówi na ten temat zespół Lab-Med.
Czym jest kortyzol i za co odpowiada?
Kortyzol to hormon steroidowy produkowany przez nadnercza – dokładniej przez korę nadnerczy. Jego wydzielanie regulowane jest przez oś HPA (podwzgórze-przysadka-nadnercza), a jego produkcja wzrasta w odpowiedzi na stres fizyczny lub psychiczny.
Funkcje kortyzolu w organizmie:
mobilizuje organizm do działania w sytuacjach stresowych („tryb walki lub ucieczki”),
reguluje poziom glukozy we krwi,
działa przeciwzapalnie i immunosupresyjnie,
wpływa na metabolizm tłuszczów, białek i węglowodanów,
uczestniczy w regulacji ciśnienia krwi i rytmu dobowego.
Kortyzol to nie tylko „hormon stresu” – jest niezbędny do życia. Problem pojawia się wtedy, gdy jego poziom jest zbyt wysoki zbyt długo.
Wysoki poziom kortyzolu – co dzieje się z organizmem?
Organizm ludzki nie jest przystosowany do długotrwałego napięcia. Gdy stres utrzymuje się tygodniami lub miesiącami, poziom kortyzolu pozostaje przewlekle podwyższony, co może prowadzić do licznych problemów zdrowotnych.
🔺 Objawy przewlekle wysokiego poziomu kortyzolu:
zaburzenia snu i bezsenność,
wzrost masy ciała (zwłaszcza w okolicach brzucha),
osłabienie mięśni,
bóle głowy, zmęczenie,
drażliwość, lęk, depresja,
problemy z pamięcią i koncentracją,
spadek libido,
zaburzenia miesiączkowania u kobiet,
osłabiona odporność (częste infekcje),
zwiększone ryzyko nadciśnienia, cukrzycy typu 2 i chorób serca.
Długotrwałe podwyższenie kortyzolu może również powodować zmniejszenie masy kostnej, a w skrajnych przypadkach prowadzić do choroby Cushinga – poważnego zaburzenia endokrynologicznego.
Niski poziom kortyzolu – czy to też problem?
Tak! Zbyt niski poziom kortyzolu może świadczyć o niewydolności nadnerczy (choroba Addisona) lub zaburzeniach przysadki mózgowej. Objawy mogą obejmować:
przewlekłe zmęczenie,
zawroty głowy przy wstawaniu,
spadek apetytu i utratę masy ciała,
niskie ciśnienie krwi,
hipoglikemię,
ciemniejsze zabarwienie skóry.
To również stan wymagający diagnostyki i leczenia – dlatego tak ważne jest regularne badanie poziomu kortyzolu.
Dlaczego warto badać kortyzol?
Badanie poziomu kortyzolu jest proste, szybkie i może dostarczyć cennych informacji o stanie zdrowia. Laboratorium medyczne Lab-Med oferuje zarówno badanie kortyzolu we krwi, jak i w moczu (kortyzol dobowy).
📌 Badanie kortyzolu warto wykonać, gdy:
masz objawy chronicznego stresu,
cierpisz na bezsenność i problemy z koncentracją,
podejrzewasz choroby nadnerczy,
masz nagłe zmiany masy ciała,
leczysz się z powodu depresji, lęków lub wypalenia zawodowego,
obserwujesz zmiany skórne, osłabienie mięśni czy spadek odporności.
👉 Wskazówka Lab-Med: Najlepszy moment na pobranie krwi to poranek (między 7:00 a 9:00), ponieważ kortyzol ma rytm dobowy – jego stężenie rano jest najwyższe, a wieczorem najniższe.
Stres a kortyzol – błędne koło
Zbyt wysoki kortyzol potęguje objawy stresu, a stres zwiększa produkcję kortyzolu – i tak tworzy się błędne koło, które może prowadzić do wyczerpania organizmu.
Badania pokazują, że osoby pracujące w zawodach wymagających intensywnego kontaktu z ludźmi (np. medycy, nauczyciele, pracownicy korporacyjni) częściej mają przewlekle podwyższony poziom kortyzolu. Co więcej, według badań CBOS z 2023 roku, aż 68% pracujących Polaków odczuwa stres zawodowy przynajmniej raz w tygodniu.
Jak naturalnie obniżyć poziom kortyzolu?
Badanie poziomu kortyzolu to pierwszy krok – kolejnym jest zmiana stylu życia. Oto sprawdzone sposoby na redukcję stresu i normalizację poziomu kortyzolu:
Sen: 7–8 godzin dobrej jakości snu dziennie.
Aktywność fizyczna: regularne ćwiczenia aerobowe (spacery, pływanie, joga).
Dieta: produkty bogate w magnez, witaminę C, kwasy omega-3 i adaptogeny (np. ashwagandha).
Techniki relaksacyjne: medytacja, oddech przeponowy, mindfulness.
Ograniczenie kofeiny i alkoholu.
👉 Warto pamiętać: u niektórych osób, pomimo zdrowego stylu życia, kortyzol nadal pozostaje podwyższony – wówczas niezbędna jest diagnostyka laboratoryjna i konsultacja z lekarzem endokrynologiem.
Kortyzol pod kontrolą – zadbaj o siebie z Lab-Med
Stres to nieodłączna część życia, ale nie musi rujnować Twojego zdrowia. Dzięki prostemu badaniu poziomu kortyzolu możesz lepiej zrozumieć, jak Twój organizm reaguje na codzienne wyzwania i w porę zareagować na niepokojące sygnały.
Laboratorium Lab-Med w Sośnicowicach oferuje profesjonalne i szybkie badania poziomu kortyzolu – zarówno podstawowe, jak i rozszerzone pakiety diagnostyczne. Pamiętaj: zdrowie to nie luksus – to Twoje prawo.