Profilaktyka kobiet
Zdrowie kobiet to temat, który zasługuje na stałą uwagę – im wcześniej wykryjemy nieprawidłowość, tym łatwiej ją leczyć lub nawet zapobiec. W październiku, miesiącu świadomości zdrowia (np. miesiącu walki z rakiem piersi), warto przypomnieć: lepiej zapobiegać niż leczyć. W tym artykule pokażemy, jak kobieta może regularnie „słuchać” swojego ciała, jakie badania profilaktyczne wykonywać, jak często i czym się kierować.
Dlaczego profilaktyka jest tak ważna
Według danych z Polski, nowotwory złośliwe są najczęstszą przyczyną zgonów kobiet w średnim wieku (30–74 lata). Medonet+2IHE+2
W 2022 r. w Polsce zapadalność nowych przypadków nowotworów wśród kobiet wynosiła ok. 458 przypadków na 100 000 kobiet. IHE
Co więcej: aż 13 % Polek w ogóle nie korzysta z wizyt u ginekologa, a tylko ok. 61 % odwiedza go regularnie (przynajmniej raz w roku lub zgodnie z zaleceniami lekarza). Termedia
W Polsce notuje się także, że mniej niż połowa kobiet deklaruje regularne badania ginekologiczne — w niektórych raportach mówi się o 45 % Polek. Onet+1
Statystyki pokazują, że jeśli kobiety regularnie robią cytologię (badania przesiewowe raka szyjki macicy), to rak szyjki macicy we wczesnym etapie można wyleczyć w ponad 99 % przypadków. Pacjent
Te dane mówią jasno: wiele kobiet nie korzysta z profilaktyki, a choroby wykrywane są często zbyt późno — gdy leczenie jest bardziej skomplikowane, kosztowne i mniej skuteczne.
| Obszar | Co robić samodzielnie / ogólne zasady | Kiedy / jak często zgłosić się do lekarza / na badanie |
|---|---|---|
| Samobadanie piersi | Raz w miesiącu (najlepiej kilka dni po zakończeniu miesiączki) obejrzyj i dotknij piersi: szukaj wszelkich guzków, zgrubień, zmian w skórze (wgłębienia, stwardnienia, zaczerwienienia). | Jeżeli wyczujesz coś niepokojącego (guzek, zmiana, ból, wydzielina) — nie czekaj, zgłoś się do ginekologa lub chirurga onkologa. |
| Cytologia / test HPV | Kobiety po 25. roku życia – cytologia co 3 lata (lub częściej, jeśli zaleci lekarz), test HPV – jeśli jest dostępny. (Pacjent) | Jeśli wyniki są nieprawidłowe — lekarz może zalecić częstsze kontrole, kolposkopię, badania molekularne. |
| Badanie USG przezpochwowe / piersi | USG ginekologiczne lub USG piersi jako badanie uzupełniające (zwłaszcza jeśli w rodzinie były nowotwory) | Mammografia co 2 lata (dla kobiet w wieku określonym w programach profilaktyki raka piersi) |
| Badania laboratoryjne krwi, hormony | Zasadniczo raz do roku wykonaj podstawowe badania morfologii, glukozy, lipidogramu, poziomu hormonów (jeśli masz objawy zaburzeń) | Jeśli masz objawy — np. zaburzenia miesiączkowania, uderzenia gorąca, problemy z wagą — zgłoś się do ginekologa lub endokrynologa |
| Badania kontrolne narządów wewnętrznych | W zależności od wieku i stanu zdrowia możesz rozważyć USG jamy brzusznej, ocenę funkcji nerek, wątroby, tarczycy | Lekarz może zalecić te badania co kilka lat lub przy objawach niespecyficznych |
Praktyczne wskazówki, by nie odkładać badań
Zapisz termin badania do kalendarza – traktuj to jak wizytę biznesową, nie opcję „jeśli się uda”.
Przypomnienia – ustaw alerty w telefonie, poproś partnera, przyjaciółkę, by przypomnieli.
Świadomość lęków – często kobiety rezygnują, bo boją się diagnozy. Warto pamiętać: im wcześniej, tym większa szansa na skuteczne leczenie.
Rozmawiaj ze specjalistami – proś, by lekarz wytłumaczył procedury, był partnerem, by zmniejszyć lęk.
Wybieraj przyjazne placówki – komfort psychiczny ma znaczenie.
Skorzystaj z programów profilaktycznych / refundowanych badań – często można wykonać badania bezpłatnie lub w ramach ubezpieczenia.
Mit: „Nic mnie nie boli, więc wszystko jest w porządku”
To bardzo popularne przekonanie, które niestety bywa niebezpieczne. Niektóre nowotwory lub zmiany patologiczne przez długi czas nie dają objawów. Gdy pojawiają się dolegliwości – często oznacza to już stadium bardziej zaawansowane. Dlatego rutynowa profilaktyka i badania bezobjawowe są kluczowe.
Podsumowanie
Profilaktyka to fundament zdrowia — dbaj o siebie regularnie, bądź aktywna, nie odkładaj wizyt.
Samobadanie piersi, cytologia, badania obrazowe i laboratoryjne to narzędzia, które dają Ci kontrolę nad własnym ciałem.
Lepiej wykryć coś wcześnie i leczyć skutecznie niż potem leczyć zaawansowaną chorobę.