Choroby alergiczne stanowią jedne z najczęstszych schorzeń współczesnej cywilizacji. Alergie wynikają z nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na substancje zwane alergenami. Ich diagnostyka jest kluczowa dla właściwej terapii. Proces diagnozowania alergii rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu oraz badania fizykalnego przez lekarza, które stanowią fundament każdej dalszej analizy i terapii. Jeśli istnieje podejrzenie alergii, lekarz zleci wykonanie odpowiednich testów alergicznych, które zostaną dopasowane do indywidualnych potrzeb i objawów pacjenta. Wybór odpowiedniej metody testowania będzie ściśle związany z wynikami przeprowadzonego wywiadu oraz obserwacji klinicznych. W dalszym etapie wykorzystuje się między innymi oznaczenia całkowitego stężenia IgE oraz stężeń immunoglobulin przeciwciał IgE skierowanych przeciw konkretnym alergenom, znanych jako swoiste IgE (sIgE). W artykule skupimy się na omówieniu różnych metod diagnostycznych wykorzystywanych do oznaczania swoistych IgE, które stanowią istotny element diagnostyki chorób alergicznych.

W chwili obecnej najbardziej rozpowszechnionymi testami alergologicznymi są:

Skórne testy punktowe i naskórkowe testy płatkowe
Próby prowokacyjne
Testy na alergię z surowicy krwi

Skórne testy punktowe i naskórkowe testy płatkowe

Testy skórne punktowe i naskórkowe testy płatkowe, wykonywane są jedynie w gabinetach lekarskich, służą ocenie reakcji skóry na kontakt z alergenem, a ich dodatni wynik stanowi potwierdzenie uczulenia na badany alergen. Badanie przeprowadzone jest bezpośrednio na badanej osobie, przez co narażają one pacjenta na kontakt z alergenem, który może spowodować wstrząs lub miejscowe odczyny.

Testy skórne powinny być przeprowadzone w okresie wolnym od objawów i wymagają odstawienia leków przeciwhistaminowych.

Nie są wskazane jeśli:

u dzieci, z uwagi na konieczność współpracy – nie zaleca się
nasiliły się objawy alergii w dniu przeprowadzenia testu
pacjent jest w trakcie, lub po infekcji wirusowej lub bakteryjnej (testy należy wykonać w odstępie 2 tygodni po wystąpieniu infekcji)
występują zmiany skórne i choroby skóry
pacjentka jest w ciąży
w przeciągu 6 tygodniu doszło do silnego ataku astmy lub epizodu anafilaktycznego
pacjent przyjmował antybiotyk w ciągu 14 dni przed badaniem

Ważne jest, aby pacjent poinformował lekarza o przyjmowanych lekach, zwłaszcza przed planowanymi testami skórnymi. W przypadku tej metody, konieczne jest odstawienie niektórych preparatów, które mogą wpłynąć na wynik badania. Jednakże, w przypadku testów z krwi, takie przerwy nie są wymagane, co stanowi istotną różnicę w przygotowaniu do diagnostyki alergicznej.

Immonoglobulina IgE

IgE (immunoglobulina E) jest kluczowym czynnikiem w rozwoju reakcji alergicznych. Została po raz pierwszy opisana w 1967 roku i od tego czasu jej badanie stało się nieodłącznym elementem diagnostyki alergii. Istnieje wiele technik laboratoryjnych wykorzystywanych do pomiaru stężenia IgE, w tym testy radioimmunologiczne, immunoenzymatyczne (ELISA) oraz chemiluminescencyjne. Stężenie IgE w surowicy krwi jest ściśle związane z wiekiem pacjenta oraz obecnością chorób atopowych. Jednakże stężenie to jest wyjątkowo niskie, co wymaga zastosowania bardzo czułych i swoistych metod pomiarowych.

Testy na alergię z surowicy

Pierwszą metodą stosowaną do oznaczania swoistych IgE było badanie metodą radioimmunoadsorpcji (RIA, RAST), które umożliwiło wykrywanie przeciwciał IgE reagujących z poszczególnymi alergenami. Od tamtego czasu techniki te zostały udoskonalone, w tym zastosowanie przeciwciał monoklonalnych zwiększyło specyficzność i powtarzalność wyników. Współczesne metody diagnostyczne, takie jak immunoenzymatyczne (np. UniCAP, Phadia), metody oparte na chemiluminescencji, czy test ImmunoCAP ISAC, umożliwiają oznaczanie swoistych IgE dla wielu alergenów jednocześnie.

Metody pomiarowe IgE mogą być ilościowe, półilościowe lub jakościowe. Metody ilościowe pozwalają na dokładne określenie poziomu IgE, podczas gdy metody półilościowe umożliwiają ocenę obecności IgE w zakresie od nieobecności do wysokiego stężenia. Metody jakościowe są bardziej przesiewowe i pozwalają jedynie na oszacowanie obecności lub braku IgE w próbce.

Kluczową kwestią w diagnostyce alergii jest jednak jakość stosowanych testów. Wpływ na nią mają m.in. jakość alergenów, rodzaj stosowanych przeciwciał oraz kalibracja i kontrola procesu badania. Stosowanie standardów i materiałów kontrolnych, kalibracja aparatury oraz sprawdzanie czułości i swoistości testów są niezbędne dla uzyskania rzetelnych wyników.

Ważne jest również uwzględnienie różnic wiekowych pacjentów oraz czynników zewnętrznych które mogą wpłynąć na wyniki testów. Rzetelna diagnostyka alergii wymaga więc nie tylko odpowiednio dobranej metody, ale także starannej kontroli procesu badawczego.

Podsumowując, immunologiczna diagnostyka alergii opiera się na precyzyjnych i skutecznych metodach oznaczania swoistych IgE. Rzetelna diagnoza jest kluczowa dla właściwego leczenia i skutecznego zarządzania chorobą alergiczną. W miarę postępu technologicznego metody te stają się coraz bardziej dostępne i skuteczne, co pozwala na coraz lepszą kontrolę chorób alergicznych i poprawę jakości życia pacjentów.

Testy paskowe

Badanie przeprowadzone w laboratorium na materiale pobranym od osoby badanej. Pozwala na przeprowadzenie badania w szerokim panelu alergenów. Często alergeny powtarzają się w poszczególnych panelach a wyniki tych samych alergenów znacząco różnią się od siebie.

Po przeprowadzeniu badania, wynik generuje się automatycznie. Wynika on z intensywności wybarwienia pasma na pasku – w miejscu, w którym nałożony jest dany ekstrakt alergenu. System przekłada to na wynik liczbowy, a ten przyporządkowany jest danej klasy RAST

czas oczekiwania na wynik 5-7 dni,
objętość pobranego materiału do badania ok. 400 µl; co może stanowić problem u małych dzieci,
bez konieczności odstawiania leków

Metoda chemiluminescencyjna

Test Agnitio z krwi, polega na oznaczeniu przeciwciał IgE specyficznych metodą chemiluminescencyjną dla najczęściej występujących alergenów.

W „Panelu Środkowoeuropejskim”, alergolodzy wskazali 40 najczęściej spotykanych alergenów w Polsce.

Zalety testu:

jedno badanie = 1 ukłucie = wynik 40 alergenów,

test dla osób w każdym wieku i stanie,
nie wymaga odstawienia żadnych leków,
minimalna ilość surowicy 120µl, osiągalna do pobrania u każdego dziecka,
wynik w ciągu jednego dnia od dostarczenia materiału do laboratorium,
bezpieczny dla kobiet w ciąży oraz dla osób z podejrzeniem uczulenia na lateks, sierść zwierząt, pokarm – alergenu nie wprowadza się do organizmu,
brak przeciwwskazań dla osób z chorobami skóry (AZS, pokrzywka, dermografizm),
reakcja na każdy z alergenów w trzech powtórzeniach,
6 –cio punktowa krzywa kalibracyjna, kontrola ujemna i dodatnia zawarta w teście.