Rak pęcherza moczowego jest jednym z najczęstszych nowotworów u ludzi w starszym wieku. Mężczyźni chorują czterokrotnie częściej niż kobiety. Zachorowalność na ten nowotwór przypada najczęściej na 7. i 8. dekadę życia. Najczęściej spotykanym nowotworem pęcherza moczowego jest rak przejściowokomórkowy (carcinoma urotheliale). Nowotwór ten charakteryzuje się częstymi nawrotami. Najczęstszym i najbardziej charakterystynym, objawem dla nowotworu pęcherza moczowego jest bezbolesny krwiomocz. Innymi mniej specyficznymi objawami mogą być: parcie na mocz, częstomocz, trudności w oddawaniu moczu, ból w podbrzuszu.

Badanie cytologiczne moczu jest prostym całkowicie nieinwazyjnym badaniem, pomocnym podczas diagnostyki chorób układu moczowego i pęcherza. Podstawą badanie jest odzyskiwanie komórek dróg moczowych. Wykonywana jest w celu wykrycia zmian nowotworowych w nabłonku dróg moczowych. Cytologiczne badanie moczu jest też szczególnie przydatne w obserwacji po leczeniu onkologicznym, w celu wykrycia nawrotów choroby.

Cytologia osadu moczu polega na wykrywaniu złuszczonych komórek nowotworowych uwolnionych z guza do światła pęcherza, które są następnie wydalane z moczem.

W diagnostyce chorób pęcherza bardzo istotne jest połączenie diagnostyki obrazowej (badanie USG pęcherza moczowego) i badanie cytologiczne. Taka procedura zdecydowanie zwiększa wykrywalność procesów nowotworowych, jednocześnie w wielu przypadkach pozwala na uniknięcie cystoskopii – wziernikowania pęcherza moczowego.

Zastosowanie badania cytologiczne osadu komórkowego moczu:

• diagnostyka krwiomoczu niejasnego pochodzenia,
• przewlekłe nawracające zapalenia dróg moczowych,
• diagnostyka guzów i brodawczaków pęcherza moczowego,
• monitorowanie leczenia guzów pęcherza moczowego,
• wczesne wykrywanie guzów nowotworowych pęcherza moczowego.

Przeprowadzenie cytologii moczu zleca się przeważnie osobom, które:

• uskarżają się na dolegliwości ze strony dróg moczowych – szczególnie gdy pojawia się krwiomocz, krwinkomocz,
• mają rozpoznany i leczony guz pęcherza – w celu wczesnego wykrycia ewentualnej wznowy,
• skarżącym się na nawracające infekcje dróg moczowych,
• kobietom po menopauzie, cierpiącym na różnego typu bóle pochodzące z układu moczowego,
• narażonym na bezpośrednie działanie czynników rakotwórczych (np. barwników stosowanych w przemyśle chemicznym),
• przez wiele lat palą lub palili nałogowo nikotynę (zwiększone ryzyko raka pęcherza moczowego).